Budowa zakładu chemicznego to inwestycja o szczególnym znaczeniu gospodarczym i społecznym, ale również o wysokim potencjale oddziaływania na środowisko i otoczenie. Wybór odpowiedniej działki inwestycyjnej pod tego typu przedsięwzięcie to kluczowy etap planowania. Od jej lokalizacji w dużej mierze zależy powodzenie całej inwestycji, dlatego wybór wymaga uwzględnienia szeregu czynników formalno-prawnych, technicznych, środowiskowych oraz społecznych. Odpowiednia lokalizacja może przesądzić o sukcesie lub porażce całego przedsięwzięcia.
Zakładem chemicznym są nazywane przedsiębiorstwa produkcyjne, wykorzystujących w swojej działalności materiały chemiczne. Ze względu na specyfikę przetwarzanych surowców oraz rodzaj produktów zakłady takie w różny sposób mogą oddziaływać na środowisko. Materiały chemiczne to najczęściej substancje niebezpieczne, które w przypadku wystąpienia awarii przemysłowej mogą doprowadzić do pożaru lub eksplozji, mogą skazić środowisko w tym wody gruntowe i przez to będą niebezpieczne dla ludzi oraz innych organizmów żywych.
Decyzja środowiskowa
Wybierając działkę inwestycyjną, na której ma powstać zakład chemiczny, należy już na wstępie przeanalizować otoczenie. Powinniśmy uwzględnić:
- bliskość osiedli mieszkaniowych, ale również obszarów chronionych takich jak Natura 2000, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody itp.
- obecność cennych ekosystemów wodnych i lądowych,
- poziom wód gruntowych, a nawet,
- kierunki i prędkość wiatrów.
Zakład chemiczny, zwłaszcza jeśli będzie zaliczany do instalacji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, musi uzyskać tzw. decyzję środowiskową. To dokument wydawany przez właściwy organ administracji publicznej, którym najczęściej jest wójt, burmistrz lub prezydenta miasta. Potwierdza on, że planowana inwestycja jest zgodna z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska i spełnia wszystkie wymagania stawiane przed tego typu obiektem.
Z uzyskaniem decyzji środowiskowej związane jest przygotowanie Raportu o oddziaływaniu na środowisko. W dokumencie tym przedstawione są analizy potencjalnych skutków realizacji inwestycji dla środowiska naturalnego, ludzi, krajobrazu, wód gruntowych, powietrza, gleby, a także zwierząt i roślin. Raport taki jest przygotowywany przez specjalistów z różnych branż. Są nimi m.in. biolodzy, geolodzy, hydrolodzy, urbaniści oraz eksperci z branży chemicznej.
Bezpieczeństwo i ryzyko wystąpienia awarii przemysłowej
Zakład chemiczny, w zależności od rodzaju i ilości używanych substancji, może zostać sklasyfikowany jako zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZDR lub ZDRP). Klasyfikacja taka jest realizowana zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska oraz tzw. dyrektywą Seveso III.
Jeśli planujemy tego typu inwestycję, to musimy pamiętać, że będą od nas wymagane dodatkowe procedury. Konieczne będzie:
- sporządzenie Programu zapobiegania awariom,
- opracowanie Raportu o bezpieczeństwie,
- przygotowanie Wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego.
Kluczowe jest również zapewnienie odpowiednich Stref Bezpieczeństwa. Musimy pamiętać o zapewnieniu odpowiednie odległości od zabudowy mieszkalnej, szkół, szpitali czy innych obiektów użyteczności publicznej.
Zakład o podwyższonym ryzyku nie powinien znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie terenów zamieszkałych. W praktyce przyjmuje się bufor bezpieczeństwa wynoszący od kilkuset metrów do nawet kilku kilometrów, w zależności od rodzaju działalności i potencjalnych zagrożeń. Wszystko to wypływa na lokalizację fabryki i sprawia, że nie każda działka inwestycyjna nada się na budowę zakładu o określonym profilu działalności.
Dostępność infrastruktury technicznej i logistycznej
Dobór lokalizacji powinien również uwzględniać dostępność niezbędnej infrastruktury. Zakład chemiczny do swojego prawidłowego i niezakłóconego działania może potrzebować:
- dostępu do odpowiednich mediów o określonej wydajności, np. gazu o wysokim ciśnieniu, wody technologicznej, energii elektrycznej o wysokiej mocy, kanalizacji przemysłowej i deszczowej;
- rozbudowanej infrastruktury drogowej w tym dróg o nośności dostosowanej do transportu ciężkiego;
- możliwości wybudowania bocznicy zapewniającej transport kolejowy, który odgrywa istotną rolę w logistyce surowców i wyrobów chemicznych, szczególnie tych niebezpiecznych;
- bliskość rurociągów przemysłowych z gazem lub paliwami płynnymi albo możliwości wybudowania takich przyłączy.
Zakładając rozwój przedsiębiorstwa, warto wybierać tereny, które umożliwią jego przyszłą rozbudowę. Korzystne może być sąsiedztwo innych zakładów przemysłowych i chemicznych w celu współdzielenia niektórych elementów infrastruktury, takich jak oczyszczalnie ścieków przemysłowych czy systemy przeciwpożarowe.
Dostęp do wykwalifikowanej kadry
Zakład chemiczny potrzebuje wykwalifikowanej kadry technicznej i inżynierskiej. Niezbędni są specjaliści z zakresu inżynierii chemicznej, technologii, procesów, BHP, ochrony środowiska, automatyki czy logistyki przemysłowej.
Lokalizacja przedsiębiorstwa w pobliżu uczelni technicznych, szkół zawodowych i średnich o profilu chemicznym może znacząco ułatwić rekrutację, przyspieszając proces i obniżając koszty pozyskania odpowiednich pracowników. W Polsce ośrodkami takimi są m.in. Kraków, Gdańsk, Łódź, Wrocław i Warszawa.
Dodatkowym atutem może być istnienie lokalnych stref przemysłowych lub specjalnych stref ekonomicznych, które oferują wsparcie inwestycyjne, np. ulgi podatkowe lub pomoc w pozyskaniu pracowników.
Gdzie warto inwestować?
W Polsce istnieje kilka obszarów o silnej koncentracji przemysłu chemicznego. Lokowanie zakładu w takim miejscu może przynieść szereg korzyści: od dostępu do wyspecjalizowanej infrastruktury, przez kooperację z innymi firmami, po przychylność władz lokalnych wobec inwestycji przemysłowych. Do najważniejszych chemicznych zagłębi w Polsce należą:
- Puławy i okolice (woj. lubelskie) – swoją siedzibę ma w tym regionie Grupy Azoty Puławy, jeden z największych producentów nawozów azotowych w Europie. Zobacz oferty działek inwestycyjnych w Puławach.
- Kędzierzyn-Koźle (woj. opolskie) – silny ośrodek przemysłu chemicznego z dostępem do Odry i kolei. Oferty działek inwestycyjnych w Kędzierzynie-Koźlu znajdziesz tutaj.
- Płock (woj. mazowieckie) – centrum petrochemii w Polsce, zlokalizowane tu są instalacje PKN Orlen. Sprawdź oferty działek inwestycyjnych w Płocku.
- Tarnów i Dębica (woj. małopolskie) – zaplecze produkcyjne Grupy Azoty, tradycje przemysłowe i dostęp do infrastruktury kolejowej. Zobacz działki inwestycyjne w Tarnowie.
- Police (woj. zachodniopomorskie) – portowy charakter lokalizacji i dostęp do surowców drogą morską. Sprawdź działki inwestycyjne w Policach.
Wybór działki inwestycyjnej, na której ma powstać zakład chemiczny to decyzja strategiczna, wymagająca holistycznego podejścia i dokładnej analizy wielu czynników. Należy uwzględnić kwestie formalne (w tym decyzję środowiskową i raport oddziaływania), aspekty bezpieczeństwa, dostępność infrastruktury oraz możliwości pozyskania wykwalifikowanej kadry. Optymalna lokalizacja to taka, która zapewnia korzyści operacyjne i minimalizuje ryzyka środowiskowe i społeczne.
